struktura i pomiar postaw

• postawa - względnie trwała tendencja do pozytywnego/negatywnego wartościowania jakiegoś obiektu (przedmiotu, zdarzenia, osoby, idei)
  • wartościowanie może być emocją, chłodną oceną, bezwiedną automatyczną reakcją
  • ma znak pozytywny/negatywny i natężenie mniejsze/większe
  • inne cechy
    • siła
    • ważność→ postawa jest tym ważniejsza im bardziej jest związana z ja, wyznawanymi wartościami i innymi postawami
      • postawy ważne trudniej jest zmienić
    • wewnętrzna zgodność
    • stopień powiązania z innymi postawami
• ludzie ustosunkowują się do każdego napotkanego bodźca w ciągu pierwszej ćwierci sekundy → szybciej ustalamy czy coś jest dobre czy złe niż co to wgl jest (znaczenie adaptacyjne)
• postawy mogą być wyuczonym wartościowaniem danych obiektów
  • ludzie mają zdolność do uczenia się ewaluatywnej wiedzy na temat obiektów
  • teoria - postawy to przechowywane w pamięci skojarzenie obiektu z jego oceną (może być silne/słabe, wzrastać przez powtarzanie)

trójskładnikowa definicja postawy

• na postawę składa się
  • składnik uczuciowo-oceniający → stosunek emocjonalny
  • składnik poznawczy → przekonania na temat obiektu
  • składnik behawioralny → zachowania pozytywne/negatywne (tendencja)
• trzy rodzaje reakcji na obiekt → odnosi się głównie do sytuacji, gdzie obiekt jest konkretnym przedmiotem lub osobą, a wszystkie 3 składniki są mierzone za pomocą innych miar (emocje → fizjologiczny wskaźnik, a behawioralny zachowanie badanego)
  • gdy postawa jest mierzona tylko za pomocą wypowiedzi osób badanych albo obiekt jest abstrakcyjny → postawa ma jednowymiarowy charakter (wartościowanie)

postawy deklaratywne i utajone

• postawy utajone - oparte na skojarzeniach, powstają w sposób automatyczny, nie są w pełni dostępne świadomości, nie mają wartości logicznej (nie można ustalić prawda/fałsz)
  • skojarzenie - wielokrotne współwystępowanie z czymś innym lub podobieństwo xd
• postawy deklaratywne - oparte na ocenach, zdaniach przypisujących obiektowi jakieś cechy
  • powstają w wyniku myślenia, są świadome, można je wyrazić językowo, mają wartość logiczną
• mierzenie postaw

  • słownych deklaracji i Likerta

  • dyferencjału semantycznego

    

  • problemy z deklaracjami werbalnymi

    • ludzie mogą nie mieć zdania (i np. w pytaniu o powody takiej oceny nie są w stanie ich podać
    • dążenie do aprobaty społecznej

  • prymowanie afektywne - aktywizowanie obiektu postawy przez krótką ekspozycją a następnie mierzenie czasu decyzji, czy wyświetlone potem słowo ma znaczenie pozytywne czy negatywne

    • występuje jak oba obiekty są wyświetlane w bardzo krótkim odstępie (do 300 ms)
    • występuje kiedy obiekt postawy jest wyświetlany podprogowo i nadprogowo
    • IAT (Implicit Attitude Test) - test utajonych skojarzeń → miara postaw: jak szybko kojarzy się pozytywne i negatywne słowa z obiektem

  • elektromiografia - pomiar aktywności elektrycznej mięśni twarzy w reakcji na pojawienie się obiektu postawy

    • pozytywna postawa - wzrost aktywności elektrycznej mięśni odpowiedzialnych za ekspresję radości
    • negatywna postawa - wzrost aktywności mięśnia marszczącego brwi (ekspresja gniewu)
• basically chcieli mierzyć te utajone postawy by pokazać, że to jest nieświadome, bo są one mniej podatne na zniekształcenie aprobaty społecznej i są to postawy pierwotne/wyuczone
  • słaby związek postaw deklaratywnych i utajonych wynika z odmienności błędów pomiaru
  • utajone postawy są bardziej podatne na kontekst

geneza postaw

• postawy mogą wywodzić się z
  • emocji przeżywanych w przeszłości (największa rola wg badań)
  • przekonań na temat własności
  • własnych zachowań w stosunku do obiektu

przekonania

• koncepcja Fishbeina i Ajzena → model postawy doskonale racjonalnej (Wojciszke to tak nazwał)

  • przekonanie to przypisanie obiektowi postawy dowolnej własności w wyniku obserwacji/wnioskowania/otrzymania jakiejś informacji

  • równanie Fishbeina - ogólna postawa wobec obiektu równa się sumie iloczynów siły przekonań i ocen cząstkowych implikowanych przez te przekonania

    

emocje

• ALE nasze uczucia w stosunku do obiektów mogą być niezależne od tego, co na ich temat sądzimy
• warunkowanie ewaluatywne - podstawowy mechanizm kształtowania się skojarzeń i nabywania przekonań o właściwościach obiektu postawy
  • pojawienie się obiektu przed lub w towarzystwie pozytywnego/negatywnego obiektu prowadzi do wytworzenia się odpowiednio pozytywnej/negatywnej postawy
  • obiekty pierwotnie obojętne nabierają ujemnego/dodatniego znaczenia przez skojarzenia
    • badanie (Walther):
      • różne twarze na podstawie ocen na początku podzielono na pozytywne, negatywne i neutralne
      • potem po przerwie pokazywanie twarzy neutralnych w towarzystwie pozytywnych i negatywnych
      • ponowna ocena twarzy → ocena się zmieniała w zależności od towarzyszącej poz/neg twarzy
      • efekt silniejszy w warunku obciążenia poznawczego → procesy automatyczne
  • za postawami może kryć się zwykłe warunkowanie → zatrułam się muchomorem jak jadłam frytki i teraz nienawidzę frytek
    • wykorzystywanie w reklamach
  • efekt warunkowania ewaluatywnego: rzetelny, umiarkowanej wielkości, dla wszystkich zmysłów, i u bodźców początkowo neutralnych lub nie
    • kolejność bodźców nie ma znaczenia
    • musi być to świadome współwystępowanie (podobne jest do warunkowania klasycznego), efekt zanika przy współwystępowaniu podprogowym